Lãnh đạo độc đoán: Bí mật đằng sau lối quản trị quyết liệt và những quyết định nhanh chóng

Phong cách lãnh đạo độc đoán là gì?

Lãnh đạo độc đoán, hay còn là lãnh đạo chuyên quyền (autocratic leadership) là khi quyền lực và khả năng quyết định tập trung chủ yếu vào một người hoặc một nhóm nhỏ duy nhất. Trong môi trường lãnh đạo độc đoán, quyết định được đưa ra mà không có sự tham gia hay đóng góp đáng kể từ các thành viên khác trong tổ chức. Đây chính là lý do mà phong cách này cũng được gọi là lối lãnh đạo chuyên quyền (1).

Các đặc điểm chính của phong cách lãnh đạo độc đoán gồm:

• Quyết định từ cá nhân: Các quyết định quan trọng thường được đưa ra bởi một người lãnh đạo mà không có sự tham gia của các thành viên khác.
• Quyền lực tập trung: Quyền lực và khả năng kiểm soát tập trung vào một hoặc vài cá nhân trong tổ chức.
• Chỉ thị rõ ràng: Các chỉ thị và nhiệm vụ thường được đưa ra một cách rõ ràng và cụ thể.
• Ít có sự tham gia từ các thành viên: Thành viên trong tổ chức ít có cơ hội đóng góp ý kiến hay tham gia vào tiến trình đưa ra quyết định.
• Chịu trách nhiệm tuyệt đối: Người lãnh đạo độc đoán chịu trách nhiệm tuyệt đối cho kết quả của quyết định và hướng đi của tổ chức.

Ưu và nhược điểm của phong cách lãnh đạo độc đoán

Ưu điểm của phong cách lãnh đạo độc đoán gồm:

• Giảm thời gian và thủ tục: Lãnh đạo độc đoán thường đưa ra quyết định một cách nhanh chóng, không chậm trễ.
• Hiệu suất cao trong tình huống khẩn cấp: Vì lý do trên mà trong các tình huống khẩn cấp, nhà lãnh đạo độc đoán có thể thúc đẩy khả năng phản ứng và giải quyết vấn đề hiệu quả trong tổ chức.
• Sự rõ ràng và kiểm soát: Phong cách này giúp tạo ra một môi trường làm việc với những kỳ vọng và mục tiêu rõ ràng, đồng thời nhà lãnh đạo có thể duy trì sự kiểm soát cao đối với toàn bộ tiến trình làm việc của nhân viên.

Tuy nhiên, phong cách này cũng có nhiều nhược điểm như sau:

• Thiếu sự đồng thuận: Phong cách lãnh đạo độc đoán có thể dẫn đến tình trạng thiếu sự đồng thuận và hỗ trợ từ các thành viên trong nhóm, do những người này ít được tham gia vào quyết định.
• Giảm sự sáng tạo: Việc chuyên quyền khi ra quyết định có thể dẫn đến sụt giảm sự sáng tạo và khả năng đổi mới.
• Gây căng thẳng và mất lòng tin: Cách tiếp cận quá chủ động và quyết đoán có thể làm tăng căng thẳng trong tổ chức và làm mất lòng tin ở những người làm việc nhà lãnh đạo này.
• Rủi ro phụ thuộc vào lãnh đạo: Nếu lãnh đạo độc đoán gặp khó khăn riêng hoặc rời bỏ tổ chức, tổ chức đó có thể gặp rủi ro khó tiếp tục duy trì và phát triển, vì những người ở lại đều chưa được tham gia vào quá trình định hướng, ra quyết định trước đó.

Ví dụ về phong cách lãnh đạo độc đoán

Một ví dụ tiêu biểu về phong cách lãnh đạo độc đoán là Steve Jobs, nhà sáng lập và CEO của Apple. Trong suốt thời gian ông làm việc tại Apple, Jobs được biết đến với khả năng ra quyết định một cách độc lập và quyết đoán, từ việc thiết kế sản phẩm đến chiến lược tiếp thị. Ông đã đưa ra những quyết định lớn mà không cần tham khảo ý kiến rộng rãi và thường là thách thức những nguyên tắc truyền thống. Mặc dù Jobs có những thành công lớn, nhưng không ai có thể chối bỏ những tranh cãi liên quan đến phong cách lãnh đạo độc đoán của ông.

Phong cách lãnh đạo của Steve Jobs đã khiến cho các nhà làm phim ở Pixar "sợ" tới mức mời ông ra ngoài trong các cuộc họp "bão não" (brainstorm).

Một ví dụ khác về phong cách lãnh đạo độc đoán là Jeff Bezos, nhà sáng lập và lãnh đạo của Amazon trong nhiều năm. Bezos thường đưa ra những quyết định lớn như mở rộng dịch vụ, đầu tư vào công nghệ mới, đưa ra chiến lược dài hạn... mà ít khi thảo luận với các cấp quản lý cấp cao trong công ty. Dưới sự lãnh đạo của Bezos, Amazon đã trở thành một trong những doanh nghiệp lớn nhất và quyền lực nhất trên thế giới.

Phong cách lãnh đạo độc đoán được sử dụng khi nào?

Phong cách lãnh đạo độc đoán có thể làm nhanh chóng đưa ra quyết định trong tình huống khẩn cấp, nhưng nó thường phát sinh khó khăn khi vấp phải sự thay đổi và các ý kiến đa dạng trong tổ chức. Nó có thể gây ra sự đối lập và không hài lòng từ phía nhân viên, cản trở họ tiếp tục chấp nhận và cam kết với tổ chức.

Phong cách này thường được sử dụng trong những tình huống và ngữ cảnh cụ thể:

• Tình huống khẩn cấp: Trong các tình huống khẩn cấp hoặc cần phải đưa ra quyết định ngay lập tức, nhà lãnh đạo độc đoán có thể giúp tăng tốc tiến trình ra quyết định và hành động.
• Doanh nghiệp cần sự quyết đoán: Trong một số ngành như ngành quân sự, y tế khẩn cấp, sản xuất... nơi sự quyết đoán và tập trung nhanh chóng là quan trọng, lối lãnh đạo độc đoán có thể phát huy hiệu quả.
• Người lãnh đạo kiểm soát tổ chức nhỏ: Trong những tổ chức nhỏ, nơi người lãnh đạo có thể duy trì sự kiểm soát toàn diện và những mối quan hệ làm việc trực tiếp với từng thành viên, phong cách độc đoán có thể thích hợp và hiệu quả.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc sử dụng phong cách lãnh đạo độc đoán cần phải được áp dụng cẩn trọng và đây không phải một giải pháp phù hợp cho mọi tình huống, mọi bộ máy tổ chức...