Trị liệu tinh thần từ việc "nuôi cá và trồng thêm rau"

Theo một cuộc khảo sát hơn 6.000 người do RHS phối hợp với Đại học Sheffield và Đại học Virginia thực hiện, những người làm vườn hằng ngày có điểm số hạnh phúc cao hơn 6,6% và mức độ căng thẳng thấp hơn 4,2% so với người bình thường. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc làm vườn mỗi ngày có ích cho sức khỏe tương tự các hoạt động thể thao khác như chạy bộ, đạp xe (1). Chính vì vậy, làm vườn được xem như một "liều thuốc" hiệu quả cho sức khỏe tinh thần.

Vào thế kỷ XIX, Tiến sĩ Benjamin Rush, người được mệnh danh là "cha đẻ của tâm thần học Mỹ" lần đầu tiên ghi nhận hiệu quả tích cực của việc làm vườn đối với những người mắc bệnh tâm thần. Đến những năm 1940 - 1950, nhu cầu chăm sóc phục hồi từ các cựu chiến binh gia tăng nên liệu pháp làm vườn không chỉ giới hạn trong việc chữa bệnh tâm thần mà được sử dụng điều trị rộng rãi hơn (2). Cho đến ngày nay, phương pháp này trở thành một liệu pháp điều trị tâm lý hiệu quả và phổ biến.

Cải thiện sức khỏe tinh thần từ liệu pháp làm vườn

Giảm căng thẳng, cải thiện tâm trạng: Theo một nguyên cứu năm 2015 về tương tác của thực vật với tâm sinh lý con người, thực vật có tác dụng làm giảm sự căng thẳng trong tâm sinh lý con người nhờ vào ức chế hệ thống thần kinh tự chủ ở người trẻ (3).

Khoảng thời gian làm vườn, hòa mình cùng thiên nhiên có thể giúp con người giải phóng áp lực, lo âu hiệu quả. Bởi khi tập trung vào công việc làm vườn như chăm sóc một vườn rau, trồng một chậu cây, bạn sẽ hạn chế những suy nghĩ tiêu cực, có cảm giác bình yên, hài lòng hơn với cuộc sống. Đặc biệt, màu xanh của thiên nhiên có tác dụng chữa lành tâm trạng hiệu quả, giúp giảm hormone căng thẳng.

Kết nối bản thân với thế giới xung quanh: Theo báo cáo về sức khỏe tinh thần của Quỹ Sức khỏe Tâm thần, ngoài việc dành thời gian cho thiên nhiên thì mức độ kết nối với thiên nhiên cũng rất quan trọng đối với sức khỏe tinh thần (4).

Con người đều có sự kết nối vô hình với thiên nhiên bên ngoài và sự kết nối được thể hiện ở việc chúng ta tạo ra và tiêu thụ những thứ thuộc về thiên nhiên. Chúng ta sẽ cảm nhận sự kết nối này khi bắt tay vào chăm sóc một khu vườn, chứng kiến những thứ mình trồng phát triển từng ngày và hưởng thành quả sau thời gian dài. Ngoài ra, khi làm vườn, bạn sẽ quan tâm đến thiên nhiên nhiều hơn như sự thay đổi của thời tiết, chu kỳ các mùa...

Thực hành chánh niệm: Làm vườn là một trong những cách thực hành chánh niệm hiệu quả. Liệu pháp này mang đến không gian để chúng ta tận hưởng vẻ đẹp của thiên nhiên xung quanh như một bông hoa, một cái cây hay một khu vườn... Những công việc như tỉa cỏ, xới đất và tưới cây giúp con người tập trung vào hiện tại, ngắt kết nối với các thiết bị công nghệ để từ đó sống tích cực hơn và hạnh phúc hơn mỗi ngày.

Rèn luyện tư duy tăng trưởng: Liệu pháp làm vườn là cách hiệu quả để phát triển tư duy tăng trưởng. Người có tư duy tăng trưởng là người có thể học hỏi những điều mới từ một sai lầm. Làm vườn là công việc mang nhiều rủi ro thất bại nếu bạn chưa có nhiều kinh nghiệm. Ví dụ, những loại cây bạn trồng có thể tàn úa do không chịu được thời tiết khắc nghiệt hoặc một vườn rau mãi không xum xuê khiến bạn nản lòng. Khi đó, người làm vườn sẽ phải học cách hạn chế cảm giác căng thẳng và tìm hướng cải thiện cho những lần gieo trồng sau.

Thực hành liệu pháp này tại nhà

Thu hoạch từ những gì đã gieo trồng: Với một vài dụng cụ làm vườn cơ bản, chúng ta có thể bắt tay vào làm một khu vườn tùy vào sở thích, mục tiêu và không gian sống của mình. Liệu pháp này có nhiều lựa chọn đa dạng, chẳng hạn như những người yêu thích cái đẹp có thể trồng một vườn hoa để nhìn ngắm những bông hoa nở rộ đầy màu sắc; còn những người thích thu hoạch cây trái, rau củ có thể trồng một vườn rau hoặc cây ăn quả... Điều này giúp người làm vườn cảm thấy có động lực, giải tỏa căng thẳng hiệu quả.

Hòa mình vào thiên nhiên: Theo nhà trị liệu Hannah Brents, việc tiếp xúc với đất có thể tạo ra cảm giác tốt cho não bộ và hệ thống thần kinh. Các loại vi khuẩn trong đất có thể giúp tăng nồng độ serotonin (còn được gọi là hormone hạnh phúc) và giảm cảm giác lo âu (5). Chính vì vậy, việc tự tay làm các công việc ngoài vườn như xới đất, trồng cây có thể làm dịu tâm trí con người.

Làm vườn cùng cộng đồng: Ngoài việc chăm sóc khu vườn của riêng mình, chúng ta có thể cùng những người khác chăm sóc một khu vườn trong không gian chung. Đối với những người sống trong chung cư hoặc không có đủ không gian riêng, việc cùng những người hàng xóm làm vườn là một ý tưởng hay. Ngoài niềm vui và lợi ích tinh thần, làm vườn cùng cộng đồng có thể giúp chúng ta cải thiện kỹ năng xã hội thông qua việc cùng nhau tương tác, chăm sóc cây xanh hoặc chia sẻ kinh nghiệm làm vườn.