Tại sao nhiều người chỉ có thể tập trung làm việc khi ngồi ở quán cà phê. Địa điểm công cộng trông có vẻ ồn ào này tại sao lại hấp dẫn để chạy deadline đến vậy?
Điều đầu tiên mà các nhà khoa học nghĩ tới đó là do những âm thanh và tiếng ồn ở quán cà phê kích thích sự tập trung và sáng tạo. Ý tưởng này dựa trên một nghiên cứu cho rằng mức độ của tiếng ồn từ vừa phải từ 50dB > 70dB sẽ nâng cao hiệu suất trong các công việc đòi hỏi sáng tạo (1). Thậm chí, một trang web có tên Coffitivity đã dựa vào điều này để tái tạo âm thanh của quán cà phê dành cho những người làm việc tại nhà cần sự tập trung và sáng tạo. Không ngoài dự đoán, trang web này thu được lượng truy cập khá cao.
"Chúng tôi giúp tái tạo lại âm thanh từ những quán cà phê và điều này thực sự hữu ích cho những ai cần nó". Ace Callwood - nhà sáng lập Coffitivity - trả lời trên tờ New York Time (2).
Trong bài viết về chủ đề "Dẹp loạn tâm trí, tăng sự tập trung bằng tiếng ồn", LeLa Journal cũng đã chỉ ra rằng nếu được sử dụng đúng cách, âm thanh huyên náo có thể tăng cường sự tập trung. Thế nhưng, vẫn có nhiều người thích ngồi ở quán cà phê và đeo tai nghe (earbuds) mà không màng tới sự ồn ào xung quanh. Thói quen này bắt nguồn từ đâu?
Khái niệm "không gian chung" ở đây không phải là sự sắp xếp, bài trí của quán mà là sự có mặt của những con người đang làm việc tại đó. Điều này được gọi là "hiệu ứng khán giả" - một hiện tượng tâm lý cho thấy con người có xu hướng thay đổi hành vi theo hướng tích cực hơn nếu cảm thấy có ai đó đang dõi theo hoặc quan sát họ, từ đó hiệu suất công việc sẽ được cải thiện (3). Tương tự như vậy, chúng ta cũng sẽ siêng năng hơn khi có ai đó ngồi cùng làm việc, đặc biệt là sự cộng hưởng từ những người làm việc chăm chỉ khác cũng đang ôm laptop và cặm cụi vào màn hình.
Một nghiên cứu năm 2016 đã cho thấy nỗ lực tinh thần cũng có tính lây lan - nghĩa là ở cạnh ai đó chăm chỉ cũng khiến chúng ta được hưởng lợi từ điều này (4). Giống như cách nói của người Việt Nam rằng gần mực thì đen gần đèn thì sáng, việc ở cạnh những người chăm chỉ trong quán cà phê cũng là một lý do hiệu suất công việc được cải thiện đáng kể.
Thế nhưng lời giải thích này có lẽ không đúng với dân văn phòng thích lê la hàng quán cà phê. Bởi trong văn phòng không thiếu những "nhân viên kiểu mẫu" siêng năng tận tuỵ, thế mà đồng nghiệp của họ vẫn phải ra quán cà phê để ngồi ôm laptop.
Trả lời cho mâu thuẫn này một tác giả trên tờ HBR đã đưa ra ý kiến rằng: "Trong văn phòng hay nơi làm việc, những câu chuyện hay hành động của tập thể thường lôi cuốn và ít nhiều làm phân tán sự tập trung của chúng ta, còn ở quán cà phê thì không xảy ra điều này. Ở quán, đơn giản chỉ là ai làm việc nấy và mọi người cùng nhau thụ hưởng chung bầu không khí chăm chỉ - theo cách gọi phi khoa học hơn là một "bầu năng lượng tích cực" (5).
Vậy, có địa điểm nào vừa tạo nên bầu không khí kích hoạt sáng tạo này, lại vừa yên tĩnh để dành riêng cho những người không thích sự đông đúc nơi công cộng không?
1. Những quán cà phê yên tĩnh không bật nhạc: Đáp ứng nhu cầu này của nhiều người, có một số quán cà phê không mở nhạc hoặc mở rất nhỏ, rất phù hợp cho những ai thích những nơi công cộng yên tĩnh. Tuy nhiên, cũng cần phải lưu ý rằng nếu chúng ta quá tập trung làm việc hoặc ngồi quá lâu tại quán mà quên gọi thêm một vài phần nước thì sẽ dễ gây khó xử cho chủ tiệm và nhân viên, đặc biệt là những lúc cao điểm khi khách mới không có chỗ ngồi. Bên cạnh đó, nếu chúng ta cần trao đổi công việc hoặc họp hành qua điện thoại/video call thì nên chú ý đến âm lượng giọng nói để tránh làm phiền sự riêng tư của những người xung quanh đang làm việc.
2. Thư viện: Thời gian gần đây, thư viện đã trở thành một trong những địa điểm được ưa chuộng hàng đầu của nhiều người dân thành phố. Họ tìm đến đây nhưng không phải để đọc sách mà là để làm việc, học tập với những lý do như:
Và với những người đang muốn tìm cho mình một không gian vừa hướng ngoại, vừa hướng nội để "hưởng ké" tinh thần làm việc chăm chỉ như ở quán cà phê, thì không nên bỏ qua lựa chọn thư viện - nơi đang được rất nhiều người lui đến này.
Thư viện Khoa học Tổng hợp TP. HCM
Bạn thấy bài viết thú vị và muốn đọc thêm về Tâm Lý?
Cập nhật những nghiên cứu và khám phá mới nhất về tâm lý.
