Giảm cân nhờ... chơi cờ: Khi "vắt óc" giúp bạn đốt cháy calorie

Sụt cân vì... suy tính nước cờ

Lịch sử cờ vua đã chứng kiến nhiều sự kiện "giảm cân nhờ hoạt động trí óc" này. Tại Giải vô địch cờ vua thế giới năm 1984, ban tổ chức phải hoãn lại trận đấu trong năm tháng vì đương kim vô địch Anatoly Karpov bị sụt gần 10kg (lúc ấy, một bình luận viên chia sẻ rằng Karpov trông rất xanh xao). Đến năm 2004, điều tương tự xảy ra với đại kiện tướng Rustam Kasimdzhanov. Anh giảm gần 8kg sau khi giành chức vô địch thế giới ở mùa giải kéo dài sáu trận. Báo chí mô tả rằng việc giảm cân đột ngột này khiến các vận động viên cảm thấy kiệt sức, một số người không thể tiếp tục giải đấu.

Họ đã đốt bao nhiêu calorie? Một công ty có trụ sở tại Mỹ đã theo dõi nhịp tim của đại kiện tướng Mikhail Antipov và nhận thấy ông đốt cháy khoảng 560 calories chỉ trong hai giờ. Trong các giải đấu kéo dài nhiều ngày, một kỳ thủ có thể đốt cháy đến 6.000 calories mỗi ngày (gấp ba lần mức tiêu thụ năng lượng của người bình thường) (1).

Hiện tượng này bắt nguồn từ sự căng thẳng trong khi thi đấu. Cờ vua là một trò chơi mang tính cạnh tranh cao, bạn cần "vắt óc" suy tính những nước đi tiếp theo, đồng thời liên tục phân tích thế cờ của đối thủ. Trong các giải đấu nghiêm túc với những cao thủ danh tiếng, sẽ khó khăn hơn để đưa ra một nước cờ hoàn hảo.

Nhiều người liên tưởng việc đốt cháy calorie với tập thể dục, nhưng calorie đơn giản là một đơn vị năng lượng mà bạn nhận được qua quá trình ăn uống, sau đó cơ thể dùng năng lượng này để thực hiện tất cả các hoạt động trong ngày, bao gồm việc sử dụng bộ não. Theo một báo cáo trên Scientific American, não con người sử dụng đến 20% tổng lượng calorie của cơ thể (2).

Sự căng thẳng mà kỳ thủ trải qua trong mỗi ván gây ra một loạt thay đổi về sinh lý, chẳng hạn như tăng nhịp thở, tim đập nhanh và tăng huyết áp, những điều này buộc cơ thể sử dụng nhiều năng lượng hơn để tạo thêm oxy.

Robert Sapolsky, giáo sư khoa học thần kinh tại Đại học Stanford cho biết, khi thi đấu, các kiện tướng duy trì mức huyết áp cao và phản ứng căng thẳng tương tự như những vận động viên chạy marathon (1). Tuy vậy, họ cũng dễ rơi vào trạng thái mệt mỏi, mất tập trung, giảm hiệu suất nhận thức sau một ván cờ dài (do giảm mức glucose, một loại đường trong thực phẩm được cơ thể chuyển hóa thành năng lượng).

Bộ não là cơ quan tiêu tốn năng lượng nhất

Khi cơ thể ở trạng thái nghỉ ngơi (chỉ duy trì hoạt động cơ bản như thở, tiêu hóa và giữ ấm), não vẫn sử dụng từ 20-25% tổng năng lượng chúng ta có (chủ yếu ở dạng glucose) - tương đương khoảng 350-450 calories mỗi ngày. Trong thời thơ ấu, bộ não ngốn nhiều năng lượng hơn. Ở trẻ từ 5-6 tuổi, não sử dụng đến 60% năng lượng cơ thể (3). Điều này khiến não trở thành cơ quan tiêu tốn năng lượng nhất, trong khi nó chỉ chiếm 2% trọng lượng cơ thể người (4).

Không chỉ con người, những loài động vật nhỏ như chuột chù hay khỉ đuôi sóc cũng dành phần lớn năng lượng cơ thể chúng cho bộ não.

Những nhiệm vụ khó khăn về mặt nhận thức, làm chúng ta phải “động não” sẽ khiến cơ thể đốt nhiều calorie hơn, giống như học một loại nhạc cụ mới hay tìm ra những bước đi sáng tạo trong một ván cờ căng thẳng. Tuy nhiên theo thời gian, khi bạn trở nên thành thạo trong hoạt động đó, bộ não không còn phải “gồng mình” chăm chỉ suy nghĩ, từ đó cần ít năng lượng hơn để hoàn thành nhiệm vụ.

Những cao thủ cờ vua đốt nhiều calorie vì họ phải chịu áp lực tinh thần lớn, cùng với việc ngồi lâu trong suốt tám giờ có thể làm gián đoạn thói quen ăn uống thông thường. Chính vì vậy, ngày nay các cờ thủ đã bắt đầu kết hợp chế độ ăn uống và tập thể dục nghiêm ngặt để tăng lượng oxy cung cấp cho não trong các giải đấu. Một số người còn tìm cách "tối ưu hóa tư thế ngồi" sao cho dung tích phổi không bị giảm, hơi thở đều hơn và duy trì sự tỉnh táo càng lâu càng tốt.

Ngoài bộ môn cờ vua, những thứ đơn giản như giải ô chữ, câu đố, chơi sudoku hay board game cũng là cách hay để thử thách não bộ, đốt cháy calorie. Thế nhưng điều này không đồng nghĩa với việc giảm nhiều cân. Suy nghĩ hoặc tập trung cao độ không thay thế được cho các hoạt động thể chất, lượng calorie tiêu hao từ những nhiệm vụ trí óc khá "khiêm tốn" (5). Năng lượng mà não tiêu tốn để suy nghĩ chỉ chiếm tỷ lệ rất nhỏ trong tổng số năng lượng được sử dụng trong não (nhằm duy trì các hoạt động khác). Do đó, nếu muốn giảm cân, chúng ta vẫn cần tập luyện thường xuyên và có một chế độ ăn uống lành mạnh.