Trẻ phát triển chậm, kỹ năng yếu: Làm sao phát hiện và can thiệp kịp thời?

​Mốc phát triển

Thể chất & Vận động

Nhận thức & Giải quyết vấn đề

Ngôn ngữ & Giao tiếp

Cảm xúc & Xã hội

2 tháng tuổi

- Có thể ngẩng đầu lên và bắt đầu đẩy người lên khi nằm sấp.

- Bắt đầu vận động tay và chân uyển chuyển hơn.

- Để ý nhận mặt người thân thường tiếp xúc.

- Bắt đầu dõi theo các vật và nhận ra người ở đằng xa.

- Bắt đầu biết chán (khóc la, phản ứng) nếu hoạt động không thay đổi.

- Phát ra âm thanh ú ớ ê a...

- Ngoái đầu về hướng tiếng động.

- Bắt đầu cười với mọi người.

- Có thể nhanh chóng tự trấn tĩnh lại (có thể đưa tay lên miệng và mút tay).

- Cố gắng nhìn ngắm cha mẹ.

4 tháng tuổi

- Giữ chắc đầu, không cần đỡ.

- Biết dẫm/đạp khi bàn chân tiếp xúc với bề mặt cứng.

- Có thể lật từ nằm sấp sang nằm ngửa.

- Có khả năng nắm đồ chơi, lắc và đu đưa đồ chơi lủng lẳng.

- Đưa tay lên miệng.

- Khi nằm sấp, đẩy người lên bằng khuỷu tay.

- Có thể cho cha mẹ biết bé đang vui vẻ hay buồn chán.

- Phản ứng trước cử chỉ âu yếm.

- Với lấy đồ chơi bằng một tay.

- Phối hợp được tay và mắt, như nhìn thấy đồ chơi là với tay để lấy.

- Mắt nhìn theo đồ vật di chuyển.

- Nhìn sát vào mặt.

- Nhận ra người quen và đồ vật ở đằng xa.

​- Bắt đầu nói chuyện ê a kèm theo diễn cảm và bắt chước các âm thanh mà bé nghe được.

- Khóc theo những cách khác nhau để thể hiện bé đói, đau, hoặc mệt.

​- Tự nhiên cười, đặc biệt là cười với mọi người.

- Thích chơi với mọi người và có thể khóc khi hết chơi.

- Bắt chước vài cử động và nét mặt, cũng như mỉm cười hoặc cau mày.

6 tháng tuổi

- Lật theo cả hai hướng (trước ra sau, sau ra trước).

- Bắt đầu ngồi không cần đỡ.

- Khi đứng, chịu được sức nặng trên chân và có thể nhún lên nhún xuống.

- Tự lắc lư người tới lui, đôi khi bò trườn về phía sau trước khi biết bò tiến về phía trước.

- Nhìn ngắm đồ vật xung quanh.

- Đưa đồ vật lên miệng.

- Bắt đầu chuyển đồ vật từ tay này sang tay kia.

- Tỏ ra tò mò về đồ vật và cố gắng lấy đồ vật quá xa không với tới được.

​- Phản ứng với âm thanh bằng cách tạo ra tiếng động.

- Nói dính liền và khá rõ các nguyên âm (“a”, “e”, “ô”).

- Biết hưởng ứng khi nghe tên mình.

- Tạo tiếng động để thể hiện sự vui sướng và tức giận.

- Bắt đầu tập nói các phụ âm (bập bẹ với “m,” “b”).

- Nhận biết người quen và bắt đầu biết lạ.

- Thích chơi với người khác, nhất là với cha mẹ.

- Phản ứng trước cảm xúc của người khác và thường có vẻ vui thích.

- Thích nhìn mình trong gương.

9 tháng tuổi

- Đứng bằng cách bám vào đồ vật.

- Có thể tự mình ngồi xuống.

- Ngồi vững mà không cần hỗ trợ.

- Vịn để đứng lên.

- Bò trườn.

- Nhìn khi đồ vật rơi xuống.

- Tìm kiếm đồ mà trẻ thấy bố mẹ giấu đi.

- Chơi trò chơi ú oà.

- Đưa đồ vật vào miệng.

- Di chuyển đồ vật một cách uyển chuyển từ tay này qua tay kia.

- Nhặt đồ vật nhỏ như miếng bánh bằng ngón tay cái và ngón tay trỏ.

- Hiểu ý nghĩa của từ “không”.

- Tạo nhiều tiếng động khác nhau cũng như “mamamama” và “bababababa”.

- Bắt chước âm thanh và điệu bộ người khác.

- Sử dụng ngón tay để chỉ vào đồ vật.

- Có thể sợ người lạ.

- Có thể rất “đeo bám” người lớn thân quen.

- Có đồ chơi ưa thích.

1 tuổi

- Ngồi xuống không cần giúp đỡ.

- Vịn vào để đứng, bám vào đồ đạc để đi (“đi lần mò”).

- Có thể đi vài bước không cần bám.

- Có thể tự đứng.

​- Khám phá đồ vật theo các cách khác, như rung lắc, đập mạnh, quăng ném..

- Tìm đồ vật bị giấu dễ dàng.

- Nhìn đúng vào hình hoặc đồ vật khi được gọi tên.

- Bắt chước điệu bộ.

- Bắt đầu sử dụng đồ vật đúng cách (uống bằng ly, chải tóc bằng lược, ốp điện thoại vào tai...).

- Đập mạnh hai đồ vật vào nhau.

- Để đồ vật vào hộp, lấy đồ vật ra khỏi hộp.

- Đẩy đồ vật đi không cần giúp đỡ.

- Gõ ngón tay trỏ.

- Làm theo hướng dẫn đơn giản như “nhặt đồ chơi nào”.

- Đáp ứng các yêu cầu bằng lời đơn giản.

- Sử dụng các điệu bộ đơn giản, như lắc đầu "không" hoặc vẫy tay "chào tạm biệt".

- Làm tiếng động và thay đổi âm giọng (âm thanh giống lời nói hơn trước).

- Nói “mama” và “dada” và các lời cảm thán như “uh-oh”.

- Cố gắng nói theo các từ mà người lớn nói.

- Nhút nhát và lo lắng trước người lạ.

- Khóc khi mẹ hoặc bố bỏ đi.

- Có đồ vật ưa thích.

- Có người ưa thích.

- Tỏ ra sợ hãi trong một số tình huống.

- Đưa bố mẹ một cuốn sách khi trẻ muốn nghe một câu chuyện.

- Lặp lại tiếng động hoặc hành động để gây sự chú ý.

- Đưa tay hoặc chân ra khi được giúp mặc quần áo.

- Chơi các trò chơi như “ú oà” và “vỗ đập tay”.

1,5 tuổi

- Tự đi.

- Có thể đi lên bậc thang, biết chạy.

- Kéo đồ chơi trong khi đi.

- Có thể tự cởi quần áo.

- Uống nước bằng cốc.

- Ăn bằng thìa.

- Biết các đồ vật thông thường dùng để làm gì, ví dụ như điện thoại, bàn chải, muỗng đĩa...

- Chỉ trỏ để gây chú ý với người khác.

- Tỏ ra thích thú với búp bê hoặc thú nhồi bông bằng cách giả bộ cho chúng ăn uống.

- Biết chỉ đúng một bộ phận cơ thể.

- Tự vẽ nguệch ngoạc trên giấy.

- Có thể làm theo mệnh lệnh 1 bước mà không cần minh họa, chẳng hạn biết ngồi khi bố mẹ nói “ngồi xuống”.

- Nói vài từ đơn âm.

- Nói và lắc đầu “không”.

- Chỉ cho người nào đó biết thứ mà trẻ mong muốn.

- Thích đưa đồ vật cho người khác khi chơi.

- Có thể nổi cơn ăn vạ.

- Có thể sợ người lạ.

- Tỏ ra có tình cảm với người thân quen.

- Chơi những trò tưởng tượng, như cho búp bê ăn.

- Có thể bám vào người chăm sóc trong các tình huống lạ.

- Chỉ cho người khác xem cái gì thú vị.

- Khám phá một mình nhưng cần cha mẹ ở gần.

2 tuổi

- Đứng nhón chân.

- Đá một quả bóng.

- Bắt đầu chạy.

- Leo lên trèo xuống từ đồ đạc trong nhà không cần giúp đỡ.

- Lên xuống lầu không cần vịn.

- Ném quả bóng với tay cao hơn vai.

- Vẽ hoặc bắt chước vẽ các đường thẳng và đường tròn.

- Kiếm được đồ vật ngay cả khi bị giấu dưới hai hoặc ba vỏ bọc.

- Bắt đầu phân loại hình dạng và màu sắc.

- Bổ sung các câu và thơ vần trong các sách quen thuộc.

- Chơi trò chơi giả vờ/tưởng tượng.

- Xây tháp với 4 khối hoặc nhiều hơn.

- Có thể sử dụng một bàn tay nhiều hơn bàn tay kia.

- Nghe theo lời chỉ dẫn hai bước như “Nhặt giày lên và đem vào phòng cất đồ".

- Kêu tên các vật trong một cuốn sách như con mèo, con chim hoặc con chó.

- Chỉ vào đồ vật hoặc hình ảnh khi chúng được gọi tên.

- Nhận biết tên người quen và bộ phận cơ thể.

- Nói những câu trong khoảng 2 tới 4 từ.

- Nghe theo lời chỉ dẫn dễ hiểu.

- Lặp lại lời nói nghe lỏm trong cuộc nói chuyện

- Chỉ vào đồ vật trong một cuốn sách.

- Bắt chước người khác, nhất là người lớn và các đứa trẻ lớn tuổi hơn.

- Phấn chấn khi có mặt các đứa trẻ khác.

- Tỏ ra càng ngày càng độc lập.

- Thể hiện sự bướng bỉnh (làm những gì người khác bảo không được làm).

- Bắt đầu cùng chơi với các đứa trẻ khác, cũng như tham gia vào các trò chơi đuổi bắt.

3 tuổi

- Leo trèo tốt.

- Chạy dễ dàng.

- Đạp xích lô (xe đạp 3 bánh).

- Đi lên và đi xuống bậc thang, một chân trên mỗi bậc.

- Có thể điều khiển đồ chơi bằng nút bấm, cần điều khiển, và bộ phận di chuyển.

- Chơi trò chơi "nhập vai" với búp bê, thú nuôi và người thân.

- Chơi ghép hình với 3 hoặc 4 miếng.

- Bắt chước vẽ hình tròn bằng bút chì hoặc phấn vẽ màu.

- Lật trang sách một trang mỗi lần.

- Xây tháp với nhiều hơn 6 khối.

- Mở và đóng nắp chai hoặc xoay tay nắm cửa.

​- Nghe theo lời chỉ dẫn với 2 hoặc 3 bước

- Có thể gọi tên hầu hết các đồ vật quen thuộc

- Hiểu các lời nói như "ở trong", "ở trên" và "ở dưới".

- Gọi tên một người bạn.

- Nói tên, tuổi và giới tính,

- Nói các từ như “tôi,” “tao,” “chúng tôi,” và “các người” và vài dạng số nhiều (nhiều xe, chó, mèo).

- Nói đủ tốt để những người lạ có thể hiểu được phần lớn nội dung.

- Tiếp chuyện được với 2 tới 3 câu.

- Bắt chước người lớn và bạn bè.

- Thể hiện tình cảm với bạn.

- Biết chơi theo thứ tự/lượt chơi.

- Tỏ ra quan tâm tới một bạn đang khóc.

- Hiểu ý niệm “của tôi” và “của người khác”.

- Thể hiện nhiều cung bậc cảm xúc.

- Phân biệt dễ dàng mẹ và cha.

-.Có thể không thích các thay đổi lớn trong thói quen hằng ngày.

- Tự mặc và thay quần áo.

5 tuổi

- Đứng trên một chân trong 10 giây hoặc lâu hơn.

- Nhảy lò cò hoặc có thể bật nhảy cả 2 chân.

- Có thể nhảy lộn nhào.

- Sử dụng nĩa và thìa, đôi khi dùng cả dao ăn.

- Đánh đu và leo trèo.

- Biết tự đi vệ sinh.

- Đếm được 10 món đồ hoặc nhiều hơn.

- Có thể vẽ hình người với ít nhất 6 bộ phận trên cơ thể.

- Có thể sao chép để viết (vẽ) được vài chữ hoặc số.

- Sao chép một hình tam giác và các hình dạng hình học khác.

- Biết về đồ vật dùng hàng ngày, như tiền và thức ăn.

​- Nói chuyện rất rõ ràng.

- Kể một câu chuyện đơn giản và biết dùng câu đầy đủ.

- Sử dụng thì tương lai, ví dụ như nói “Ngày mai, bà sẽ đến nhà mình".

- Nói tên và địa chỉ nhà.

- Muốn làm hài lòng bạn bè.

- Muốn được giống như các bạn.

- Dần biết hợp tác với các quy tắc.

- Thích hát, nhảy múa và biểu diễn.

- Nhận biết được giới tính.

- Có thể nói cái gì thật và cái gì là giả vờ.

- Tỏ ra độc lập hơn, ví dụ như có thể tự sang thăm hàng xóm ở sát nhà (vẫn cần sự trông chừng của người lớn).

- Đôi khi vòi vĩnh và đôi khi rất hợp tác.