Kỹ năng vận động tinh (fine motor skill) được xem là những chuyển động tay có phần nhịp nhàng, đặc biệt là sự phối hợp giữa ngón tay, cổ tay, phục vụ cho việc với lấy, cầm nắm, thao tác với đồ vật của trẻ. Đây là những kỹ năng có tính liên kết và phối hợp cao, liên quan đến cả phần nhìn, cụ thể là kỹ năng vận động thị giác, mà chúng ta thường gọi là khả năng phối hợp của tay và mắt. Dưới đây là một số mốc phát triển vận động tinh của trẻ và cách cha mẹ có thể hỗ trợ trẻ.
Khác với kỹ năng vận động thô khi trẻ cần sử dụng những nhóm cơ lớn để điều khiển cơ thể thực hiện các vận động, kỹ năng vận động tinh tập trung sử dụng những nhóm cơ nhỏ hơn. Với trẻ sơ sinh và mới biết đi, cha mẹ cần tạo cơ hội cho bé vui chơi và thực hành những thao tác dưới đây, nhằm giúp trẻ phát triển những kỹ năng vận động tinh cần thiết.
1. Trong tháng đầu tiên:
2. Trong tháng thứ 2:
3. Trong tháng thứ 3:
4. Từ 3 đến 6 tháng tuổi:
5. Từ 6 đến 9 tháng tuổi:
6. Từ 9 đến 12 tháng tuổi:
7. Từ 12 đến 18 tháng tuổi:
8. Từ 18 đến 24 tháng tuổi:
Khi nhắc đến những hoạt động phát triển kỹ năng vận động cho trẻ dưới hai năm tuổi thì khoảng thời gian nằm bụng là một trong những hoạt động hỗ trợ quan trọng hàng đầu.
Thời gian nằm bụng (tummy time) là khoảng thời gian mà trẻ sơ sinh học cách sử dụng cơ thể của mình. Khoảng thời gian nằm bụng giúp trẻ tăng cường cơ bắp và thành thạo các kỹ năng lật người, ngẩng đầu… có nhiều tác động tích cực đến khả năng vận động cũng như sự phát triển toàn diện của trẻ (1).
Khoảng thời gian trẻ chơi ở tư thế nằm bụng sẽ làm tăng sự ổn định phần cơ lõi, thông qua các tư thế ngẩng đầu, lăn lộn, chồm người dậy… Đây là những kỹ năng vận động thô đầu tiên và đóng vai trò nền tảng, giúp hỗ trợ phát triển các kỹ năng vận động tinh, thông qua việc trẻ cần kiểm soát tư thế lẫn sức mạnh để giữ được sự ổn định cho bàn tay và các ngón tay.
Điển hình là việc trẻ học cách chống tay khi nằm bụng. Đây là hoạt động khởi đầu cho tiến trình phát triển sức mạnh, độ ổn định của vai và lòng bàn tay, những bộ phận mà sau này sẽ đóng vai trò quan trọng trong các hoạt động phối hợp đòi hỏi nhiều sự chính xác. Chẳng hạn, trẻ sử dụng phối hợp những bộ phận đó khi vẽ hoặc viết, ném bóng vào một điểm mục tiêu...
Sát lại gần hơn với trẻ: Trẻ nhỏ rất thích nhìn vào khuôn mặt, nhất là với khuôn mặt của cha mẹ với những biểu cảm yêu thương. Đặt sát khuôn mặt của bạn đến gần trẻ trong khoảng 30 - 35 cm, sau đó là trò chuyện hoặc làm trò với trẻ. Độ tương phản của khuôn mặt sẽ thu hút sự tập trung của trẻ, điều này giúp trẻ sử dụng kỹ năng thị giác nhiều hơn.
Lựa chọn màu sắc: Trẻ từ 3 tháng tuổi thường thích những màu lạnh như màu xanh da trời, xanh dương, xanh lá… Khi lớn hơn một chút, ở tháng thứ 6, bé có thể bắt đầu làm quen với những màu sắc sặc sỡ hơn như đỏ, vàng, cam…
Để trẻ tiếp xúc với nhiều môi trường, góc độ khác nhau: Thay vì chỉ cố định chiếc nôi của trẻ ở một góc, cha mẹ có thể đặt nôi cho trẻ ở nhiều vị trí khác nhau. Thường xuyên bế trẻ đi dạo quanh nhà, sân vườn, nơi có nhiều cây xanh, để phát triển kỹ năng thị giác cho trẻ.
Lưu ý, bạn nên luân phiên bế trẻ ở ngang vai, để trẻ có thể nhìn mọi thứ với tư thế đầu thẳng.
Bạn thấy bài viết thú vị và muốn đọc thêm về Cha, Mẹ & Bé?
