Tính tò mò của mèo: Là bản năng hay bản lĩnh?

Mèo vốn nổi tiếng là động vật có bản năng săn mồi mạnh mẽ, có lẽ đây là một trong những lý do chính của việc mèo luôn tò mò và có "tầm quan sát" nhanh nhạy. Nhưng cụ thể thì những nguyên nhân nào trong quá khứ khiến tổ tiên loài mèo truyền lại đặc điểm này cho các thế hệ sau?

Tính tò mò của mèo con thể hiện qua nhiều cách khác nhau, từ việc cố gắng chui rúc vào những nơi chật hẹp như hộp giấy, ngăn tủ... đến quan sát toàn cảnh từ trên cao hoặc “theo dõi” mọi động tĩnh của chủ nhân. Những hành vi này phản ánh trực tiếp bản năng săn mồi của mèo và giúp chúng thoát khỏi những động vật lớn trong nhiều thế kỷ.

Từ xa xưa, những người bạn thân thiết của chúng ta đã được tiến hóa để ăn suốt ngày. Phần lớn là vì con mồi của mèo thường gồm các sinh vật nhỏ, nên mèo cần bắt và ăn nhiều bữa trong ngày để duy trì chất dinh dưỡng (1).

Những con mồi này trú ngụ trong không gian chật hẹp giữa tảng đá và thân cây, vì vậy mà ngày nay, mèo thường tìm cách “điều tra” mọi ngóc ngách nhỏ nhất mà chúng đi qua.

Nó cũng lý giải cho sở thích bắt thằn lằn và các loài gặm nhấm của chú mèo nhà bạn.

Mèo còn là động vật ăn thịt trung gian - vừa đóng vai trò động vật ăn thịt vừa là con mồi - một vị trí khá độc đáo nằm ngay giữa chuỗi thức ăn. Tiến sĩ Mikel Delgado, một chuyên gia nghiên cứu về mèo cho biết: “Mèo phải luôn nhận thức được những gì đang diễn ra xung quanh. Chúng không thể bỏ lỡ cơ hội bắt lấy một bữa ăn và cũng phải cẩn trọng trước mọi nguy hiểm từ môi trường. Chúng liên tục quan sát, điều tra và học hỏi - những thứ làm nên sự tò mò. Đó là một công cụ tối ưu mà mèo sử dụng để sinh tồn” (2).

Điều đó cũng giống với con người cổ đại, những người có khả năng chú ý đến các giác quan, những gì họ ngửi và nếm. Trong quá khứ, con người không được phép bất cẩn với môi trường xung quanh. Những người hái lượm lúc nào cũng cần quan sát và tỉnh táo để chú ý đến những vùng đất báo hiệu có lương thực, hoặc lắng nghe từng tiếng động nhỏ để xem có con gì ẩn nấp ở đó không.

Điều kiện sống ở thời cổ đại đòi hỏi loài người khi ấy cũng như tổ tiên của loài mèo phải học cách tập trung quan sát mọi thứ, nhờ vậy nuôi dưỡng được sự tò mò, thích khám phá về các hiện tượng xung quanh mình.

Quá trình tiến hóa đã “ưu tiên” hơn cho loài mèo một chút và ban cho chúng những đặc điểm sinh lý tuyệt vời để nhanh nhạy quan sát. Tai và mũi của chúng nhạy cảm đến mức có thể cảm nhận được một cơn bão đang ập đến do áp suất không khí giảm xuống. Ashley Callihan, y tá thú y của DodoVet khẳng định rằng: “Các giác quan của mèo mạnh hơn chúng ta rất nhiều. Trước một cơn bão, thiên tai hoặc sự thay đổi về nhiệt độ, mèo có thể cảm nhận, nghe và thậm chí ngửi thấy các dấu hiệu dự báo” (3).

Mắt của mèo sở hữu tầm nhìn 200 độ, rộng hơn tầm nhìn của con người (chỉ khoảng 180 độ), giúp chúng dễ dàng phát hiện ra một chú chuột đang luồn lách trong góc. Đồng thời, số lượng tế bào hình que ở mắt mèo (một loại tế bào cho phép nhìn sự vật trong điều kiện thiếu sáng) nhiều hơn con người từ 6-8 lần nên mèo có thể quan sát các chi tiết rõ hơn trong bóng tối (4). Chính vì có một thế giới giác quan sống động như vậy, mèo được khuyến khích để tò mò về tất cả mọi thứ.

Ngoài việc tìm hiểu thế giới xung quanh, một "đối tượng" không thể bỏ qua khiến mèo con tò mò không kém chính là con người chúng ta. Nếu bạn phát hiện chú mèo nhà mình tự nhiên dán mắt, nhìn chằm chằm vào bạn, có thể chúng đang thể hiện kỹ năng quan sát và phân tích của mình. Là một tay thợ săn thực thụ, mèo sẽ muốn biết con người đang đứng trong lãnh thổ của chúng là ai và định làm gì.

Một nguyên nhân khác chính là mèo cảm thấy bạn rất thú vị, chúng muốn thể hiện tình yêu thương vì bạn gợi nhớ cho mèo những thứ mang lại cảm giác dễ chịu như thức ăn, sự ấm áp, thoải mái, an toàn và “tình bạn”.