Môi trường sống gần thiên nhiên: Không những giúp ta yêu đời mà còn làm tăng tuổi thọ!

Dưới đây là tổng hợp những lợi ích khoa học đặc biệt mà thiên nhiên có thể đem lại.

1. Ngày càng nhiều bằng chứng cho thấy tiếp xúc với không gian xanh lá (công viên, rừng cây, núi…) và không gian xanh dương (vùng ven biển) mang lại nhiều hiệu ứng tích cực cho sức khỏe tâm lý và thể chất con người. Khảo sát trên 16.000 người ở 18 quốc gia chỉ ra, những người sống gần không gian xanh hoặc dọc bờ biển thường có mức độ hạnh phúc cao hơn (1). Những người đi đến các khu vực gần gũi với thiên nhiên từ 5 lần trở lên mỗi tuần sử dụng ít hơn đáng kể các loại thuốc hạ huyết áp, hen suyễn và thuốc điều trị rối loạn tâm thần (2).

2. Marc Berman, Phó Giáo sư Tâm lý học tại Đại học Chicago lý giải rằng, thiên nhiên giúp chúng ta giảm tình trạng mệt mỏi về mặt tinh thần (mental fatigue), xảy ra khi não bộ cạn kiệt năng lượng hoặc bị căng thẳng kéo dài, đồng thời cải thiện khoảng chú ý của chúng ta (3).

"Con người có hai kiểu chú ý, một là sự chú ý có định hướng (directed attention), thứ giữ bạn tập trung khi làm việc và là kiểu chú ý có thể cạn kiệt dần, gây mệt mỏi. Hai là sự chú ý thụ động (involuntary attention), giúp tâm trí tự động nắm bắt những điều thú vị từ môi trường mà không gây mệt mỏi" - Phó Giáo sư Marc Berman cho biết (4).

Thiên nhiên thu hút sự chú ý thụ động của chúng ta, gợi lên một trải nghiệm dễ chịu, nhẹ nhàng và mê hoặc mà không cần dùng toàn bộ năng lượng để tập trung. Trong những khoảnh khắc này, bạn có thể để tâm trí lang thang và nghĩ về nhiều thứ một lúc.

Theo quan sát của Marc Berman, khi mọi người ở cùng với thiên nhiên, họ thường suy ngẫm về những thứ liên quan đến tâm hồn hoặc cuộc đời của chính họ.

3. Khả năng cải thiện khoảng chú ý khi tiếp xúc thiên nhiên mạnh mẽ đến mức đây có thể là liệu pháp dành cho trẻ em mắc chứng ADHD (rối loạn tăng động giảm chú ý): Chỉ 20 phút có mặt ở công viên là đủ để giúp các bạn tăng cường sự tập trung (5).

4. Đi bộ trong môi trường tự nhiên (hoặc chỉ nhìn vào hình ảnh thiên nhiên) sẽ giúp bạn nhớ lâu hơn. Một số nghiên cứu khẳng định đi dạo ngoài trời có tác dụng tăng cường trí nhớ mà các kiểu đi bộ khác không có. Ví dụ, một nghiên cứu cho thấy, những người nghỉ ngơi bằng cách đi dạo trong vườn cây có thể làm lại bài kiểm tra trí nhớ tốt hơn 20% so với lần kiểm tra trước đó, trong khi những người đi dạo trong khu phố không đạt được tiến bộ này (6).

Nghiên cứu tương tự trên những người mắc trầm cảm cũng nhận thấy, đi bộ trong tự nhiên giúp tăng cường khả năng của trí nhớ làm việc (working memory, loại trí nhớ liên quan trực tiếp đến trí thông minh) so với đi bộ trong môi trường đô thị (7). Bên cạnh trí nhớ, thiên nhiên đã được chứng minh có thể giúp con người nâng cao sự sáng tạo và kỹ năng giải quyết vấn đề (8).

5. Sự thư giãn còn đến từ những âm thanh của tự nhiên. Để tâm lắng nghe tiếng chim hót, tiếng động vật trò chuyện, tiếng gió thổi và nước chảy có thể làm giảm cảm giác khó chịu, giảm đau và nâng cao tâm trạng. Tiếng nước chảy giúp chúng ta cảm thấy tích cực hơn, trong khi tiếng chim có thể làm cảm giác căng thẳng và khó chịu (9).

6. Không chỉ màu sắc và âm thanh, các hình dạng tự nhiên như hình fractal từ cây, hoa, núi, sóng biển… tạo ra nhiều hoạt động sóng alpha trong não, được khoa học chứng minh sẽ mang đến cảm giác thoải mái và an bình nội tại cho chúng ta (10).

7. Tác dụng phục hồi sức khỏe của thiên nhiên thể hiện rõ qua tập tục "tắm rừng" (forest bathing hay shinrin-yoku) - liệu pháp chữa bệnh ở Nhật Bản có từ những năm 1980. Đi bộ chậm rãi trong rừng và hít thở không khí từ cây giúp con người tăng khả năng miễn dịch, giảm viêm, giảm huyết áp, giảm hoạt động của hệ thần kinh (đưa tâm trí vào trạng thái tĩnh lặng, thư giãn, nhờ vậy giảm bớt cảm giác nóng giận, sự phân tán trong tâm trí), giảm triệu chứng trầm cảm, đồng thời cải thiện giấc ngủ (11), (12), (13), (14).

8. Dữ liệu phân tích từ 18 quốc gia cho thấy, những người trưởng thành có sức khỏe tinh thần và mức độ hạnh phúc cao từng dành nhiều thời gian vui chơi trong các không gian màu xanh (xanh lục và xanh dương) ngay từ khi còn bé (15).

9. Một nghiên cứu trên 10.743 trẻ em trong độ tuổi 9 đến 11 ở Đài Loan phát hiện, những đứa trẻ dành thời gian nghỉ giải lao ngoài trời có nguy cơ cận thị thấp hơn 22% so với các bạn đồng trang lứa (16). Tuy nhiên, lợi ích này chỉ xuất hiện khi mắt đang trong giai đoạn phát triển, không có ở người trưởng thành. Thực hiện thường xuyên những hoạt động ngoài trời như dã ngoại, bơi lội, đá bóng, đạp xe sẽ giúp bảo vệ thị lực của con bạn.

Đặc biệt, các nhà khoa học nhận thấy việc thường xuyên tiếp xúc với thiên nhiên và sống ở khu vực có không gian xanh có thể tạo ra một số thay đổi về mặt sinh học, từ đó tăng tuổi thọ lên từ một đến hai năm rưỡi (17), (18).

Theo Giáo sư, nhà nhân chủng học Eileen Anderson: "Dù các nghiên cứu khuyến khích chúng ta dành ít nhất hai giờ mỗi tuần để tiếp xúc với không gian xanh, nhưng chỉ ở bên ngoài thiên nhiên vài phút đã có thể cải thiện tâm trạng và chức năng nhận thức của não bộ" (4).

Hãy nhớ dành những khoảng nhỏ trong ngày để hòa mình vào tự nhiên, trong lúc đó, nên hướng sự chú ý đến những hình ảnh, âm thanh, mùi hương và các trải nghiệm giác quan khác mà thiên nhiên đem lại, điều này sẽ mang đến sự phục hồi tốt nhất cho cơ thể, tâm trí và mức năng lượng của bạn.

Khi không thể ra ngoài trời, bạn vẫn có thể đem những yếu tố từ không gian xanh vào trong nhà, ví dụ như mua cây cảnh xanh, mẫu fractal tự nhiên như bình hoa hướng dương, treo tranh sóng biển, hình ảnh rừng cây hoặc sử dụng hương thơm từ thế giới tự nhiên như tinh dầu hoa oải hương, hoa hồng, hoa nhài, hương thảo…